Коршиносони Созмони Милал нигаронии худро дар бораи кӯч додани иҷборӣ ва тахриби хонаҳо дар маркази шаҳри Самарқанд, ки аз соли 2001 ба унвони мероси фарҳанги ҷаҳонии ЮНЕСКО сабт шудааст, иброз карданд.
Онҳо рӯзи 30-юми октябр дар эъломияе гуфтанд, "мо борҳо нигаронии ҷиддии худро дар бораи кӯчи иҷборӣ дар чанд макони мероси табиӣ ва фарҳанги ҷаҳонӣ, аз ҷумла дар Камбоҷа, Танзания ва Узбекистон, бо ҳукуматҳои онҷо, ЮНЕСКО ва Кумитаи мероси ҷаҳонӣ матраҳ кардаем."
Дар моҳи майи соли 2025 як маҳалла дар минтақаи ҳифозатшудаи наздик ба мақбараи Абумансури Мотуридӣ вайрон шуд ва беш аз 1200 нафар давоми чанд ҳафта хонаҳои худро аз даст доданд. Тахриби хонаҳо асосан аъзои ақаллияти мултонӣ (лӯлиҳо)-ро, ки солҳо дар ин минтақа зиндагӣ карда, иртиботи фарҳангӣ ва таърихии амиқе бо ин маҳалла доштанд, овора кардааст.
Ба гуфтаи коршиносон, "нақшаи кӯчондани аҳолӣ пеш аз тахрибкунӣ таҳия, муҳокима ва мувофиқа карда нашудааст."
Тибқи гузоришҳо, дороиҳои мардум зери фишори шадиди пулис, мақомоти додгоҳӣ ва маҳаллӣ дар як раванди шитобкорона мусодира шудааст. Вакиле, ки аз як соҳибхона дифоъ мекард, аз сӯи пулис таҳдид ва боздошт шуд ва барқу газ ба таври муваққат қатъ шуд, то мардум ба тарки хонаҳои худ маҷбур шаванд.
Дар ҳоле ки чанде аз сокинон ҷубронпулӣ гирифтаанд, ин маблағ барои харидани замин ва манзил дар маркази шаҳри Самарқанд нокофист.
Ин тахрибҳо чанд моҳ қабл аз баргузории чиҳилумин конфронси умумии ЮНЕСКО, ки рӯзи 30-юми октябр дар Самарқанд оғоз шуд, рух додааст.
То кунун ЮНЕСКО ва Кумитаи мероси ҷаҳонии он ҳеч гуна дастури расмиро қабул накардаанд, ки кӯчонидани маҷбуриро манъ кунад.
Коршиносони СММ гуфтанд, ЮНЕСКО вазифадор аст, ки ба ҳуқуқи башар ва ҳуқуқи фарҳангӣ эҳтиром бигузорад ва ба нақзи онҳо чашм напӯшад.